İsmail Hakkı Bursevî’ye Göre Ebedîlik ve Şefaat

Ebedîlik konusu İslâm’dan önceki inanışlarda sorgulanmaya başlayan ve İslâm dininde de tartışılmaya devam eden hususlar arasında yer alır. Dünyadaki yaşamın sonlu oluşu karşısında sonsuzluğa ulaşmak isteyen, İslâm’ın öğretisine göre ebedîliğin âhiret yurdunda olacağına inanan insanın, sonsuzluğu âhirette bulması, bu arayışlarına ayrı bir cihet kazandırarak dünyadaki hareketlerine yön vermesini gerektirmiştir. Cehenneme düşürecek günah isyanlardan kaçınma, cennete ulaştıracak amelleri işleme şefaate nâil olma isteği doğmuştur. Eğer varılacak cehennem olacaksa en azından orada sonsuza dek kalmayıp, kavuşarak girmek ebedîliğe istenmiştir. Bu bağlamda Osmanlı’nın tanınmış müfessirlerinden İsmâil Hakkı Bursevî’nin Rûhu’l-beyân tefsirinde konuya temas ettiği görülmüştür. Müellifi tarafından yaklaşık yirmi üç yılda hem yazılan Osmanlı halkına vaaz olarak sunulan eser, yazıldığı dönemden günümüze kadar ilgiyle takip edilmektedir. Nitekim pek çok ilmi ihtiva eden, rivâyet, dirâyet işârî tefsir özelliklerini taşıyan tefsiri, ebedîlik hususunda önemli bilgiler barındırmaktadır. âhiretteki konusuna bakışı üzerine oluşturulan çalışma iki kısma ayrılmıştır. İlk kısımda ebedî yaşam şefaat kavramı üzerinde durularak kısaca konu hakkında bilgi verilmiştir. İkinci ile ilgili görüşleri belirtilmiştir. Neticede müfessirin algısı ortaya çıkarılmış, cehennemde kalacakların kimler olduğu, büyük işleyen müminlerin kalacaklar arasına dahil edilip edilemeyeceğine dair yorumlarına edilmiştir. Bununla birlikte cehennemden kurtulma incelenerek anlayışı çıkarılmıştır. Şefaat edecek edilecek kimselerin özellikleri belirtilmiş cennetteki durulmuştur. Ayrıca sonsuzluğun mâhiyeti cennet nimetleri ardından ulaşılacak makam